照古典幾何學的講法，一个圓抑球的一條半徑就是一个端點佇圓心抑球心，一个端點佇圓抑球頂懸的線橛. 啊若圓抑球的半徑就是彼條線橛的長度，半徑是直徑一半長。
Tsiàu kóo-tián kí-hô-ha̍k ê kóng-huat, 1 ê înn iah kîu ê 1 tiâu puànn-kìng tō sī 1 ê tuan-tiám tī înn-sim iah kîu-sim, 1 ê tuan-tiám tī înn iah kîu tíng-kuân ê suànn-kue̍h. Ah nā înn iah kîu ê puànn-kìng tō sī hit tiâu suànn-kue̍h ê tn̂g-tōo. Puànn-kìng sī ti̍t-kìng tsi̍t-puànn tn̂g.
佇幾何學、工程、圖論(graph theory)... 較擴充的講法，一項物件，可比講圓柱 (cylinder)、圖 (graph)抑是機械的零件等等的半徑就是伊的中心 (center)抑軸 (axis)到伊上外口的點的距離。
Tī kí-hô-ha̍k, kang-tîng , tôo-lūn (graph theory), ... khah khok-tshiong ê kóng-huat, 1 hāng mi̍h-kiānn, khó-pí kóng înn-thiāu (cylinder), tôo (graph), iah sī ki-hâi ê lîng-kiānn, tíng-tíng... ê puànn-kìng tō sī i ê tiong-sim (center) iah ti̍k (axis) kàu i siōng guā-kháu ê tiám ê kī-lî .
改寫閩南語維基:Poàⁿ-kèng 原作者:Kiatgak..等等
版權:CC-by-sa
2010年9月29日 星期三
蔡康永
蔡康永，1962年3月1日佇台北出世，祖籍佇寧波，伊是台灣出名的節目主持人佮作家，是金星娛樂公司的藝人，人講的偉忠幫的一个，伊的老爸是台灣出名的律師蔡天鐸，蔡天鐸捌是上海中聯輪船公司的頭家，著是1949年沉去海裡彼隻太平輪的公司。
Tshuà Khong-íng, 1962-nî 3 gue̍h 1 ji̍t tī Tâi-pak tshut-sì. Tsóo-tsi̍k tī Līng-pho. I sī Tâi-uân tshut-miâ ê tsiat-bo̍k tsú-tshî-jîn kap tsok-ka. Sī Kim-tshenn Gōo-lo̍k͘ Kong-si ê gē-jîn. Lâng kóng ê Uí-tiong-pang ê tsi̍t-ê. I ê láu-pe sī Tâi-uân tshut-miâ ê lu̍t-su Tshuà Thian-to̍k(蔡天鐸). Tshuà Thian-to̍k bat sī Siōng-hái Tiong-liân Lûn-tsûn Kong-si ê thâu-ke. Tio̍h-sī 1949-nî tîm-khì hái--ni̍h hit tsiah tsûn Thài-pîng-lûn ê kong-si.
改寫中文維基:蔡康永 原作者:Formulax,Richy,Prattflora,bû-bêng-sī,Hamham. .等等
版權:CC-by-sa
Tshuà Khong-íng, 1962-nî 3 gue̍h 1 ji̍t tī Tâi-pak tshut-sì. Tsóo-tsi̍k tī Līng-pho. I sī Tâi-uân tshut-miâ ê tsiat-bo̍k tsú-tshî-jîn kap tsok-ka. Sī Kim-tshenn Gōo-lo̍k͘ Kong-si ê gē-jîn. Lâng kóng ê Uí-tiong-pang ê tsi̍t-ê. I ê láu-pe sī Tâi-uân tshut-miâ ê lu̍t-su Tshuà Thian-to̍k(蔡天鐸). Tshuà Thian-to̍k bat sī Siōng-hái Tiong-liân Lûn-tsûn Kong-si ê thâu-ke. Tio̍h-sī 1949-nî tîm-khì hái--ni̍h hit tsiah tsûn Thài-pîng-lûn ê kong-si.
改寫中文維基:蔡康永 原作者:Formulax,Richy,Prattflora,bû-bêng-sī,Hamham. .等等
版權:CC-by-sa
2010年9月28日 星期二
徐熙娣
徐熙娣（1978年6月14出世，偏名小S），是台灣出名的藝人佮綜藝節目主持人，本來伊是歌手，佇1997年開始做主持，捌主持過娛樂百分百佮康熙來了等等受歡迎的節目，嘛捌佮伊的阿姊徐熙媛做伙主持大小愛吃，伊是金星娛樂經紀公司的藝人，頭家是王偉忠，所以一般攏共伊當做偉忠幫的一个，毋過佇2010年，怹姊妹跳出來家己開經紀公司做頭家。
Tshî Hi-tē（徐熙娣, 1978-nî 6-gue̍h 14 tshut-sì，phian-miâ sió-s), sī Tâi-uân tshut-miâ ê gē-jîn kap tsong-gē tsiat-bo̍k tsú-tshî-jîn. Pun-lâi i sī Kua-tshiu. Tī 1997-nî khai-sí tsò tsú-tshî. Bat tsú-tshî kuè gōo-lo̍k pah-hun-pah kap Khong-hi lâi liáu tíng-tíng sīu huan-gîng ê tsiat-bo̍k. Mā bat kap i ê a-tsé Tshî Hi-uān tsò-hué tsú-tshî tuā-sió ài tsiah. I sī Kim-tshenn Gōo-lo̍k king-kí kong-si ê gē-jîn. Thâu-ke sī Ông Uí-tiong(王偉忠). Sóo í it-puan lóng kā i tòng-tsò Uí-tiong-pang ê tsi̍t-ê. M̄-kò tī 2010-nî, in tsí-muāi thiàu tshut-lâi ka-kí khui king-kí kong-si tsò thâu-ke.改寫中文維基百科:徐熙娣 原作者:Winertai,Tomchiukc,Toblerone, 無名氏,Koika..等等
授權:CC-by-sa 3.0
2010年9月27日 星期一
行政
若依政治學來講, 佇濟濟國家的憲法佮制度-裡，行政是政府的一个權力部份，一般三權分立的制度設計，除去行政，就是司法佮立法這兩个權力分支，行政權所負責-的，是政府逐日的大細項管理的工課。
Nā í tsìng-tī-ha̍k lâi kóng, tī tsē-tsē kok-ka ê hiàn-huat kap tsè-tōo--ni̍h, hîng-tsìng sī tsìng-hú ê 1 ê kuân-li̍k pōo-hūn, it-puann sam-kuân hun-li̍p ê tsè-tōo siat-kè, tû-khì hîng-tsìng, tō sī su-huat kap li̍p-huat tsit 2 ê kuân-li̍k hun-ki. Hîng-tsìng-kuân sóo hū-tsik--ê, sī tsìng-hú ta̍k-ji̍t ê tuā-sè hāng kuán-lí ê khang-khuè.
佇真濟國家內底，見講著"政府"，就是咧指行政部門，總-是這个用法佇國佮國做比較的時，袂免得會引起困擾，根據三權分立的原則，行政權袂使制定法律(立法權)，嘛無資格去做法律的解說(司法權)，行政權干焦有執行法律的權，實務上三權分立佇誠濟國家並無切甲真斬截，較清楚通認出行政權的像徵，是行政權的大頭人，這个頭人，以總統制的國家來看，就是指總統。
Tī tsin tsē kok-ka lāi-té, kiàn kóng-tio̍h "tsìng-hú", tō sī teh tsí hîng-tsìng pōo-mn̂g, tsóng--sī tsit-ê iōng-huat tī kok kap kok tsò pí-kàu ê sī, bē-bián-tit ē íng-khí khùn-jiáu. Kin-kì sam-kuân hun-li̍p ê guân-tsik, hîng-tsìng-kuân bē-sái tsè-tīng huat-lu̍t (li̍p-huat-kuân), mā bô tsu-keh khì tsò huat-lu̍t ê kái-sueh (su-huat-kuân), hîng-tsìng-kuân kan-tann ū tsip-hîng huat-lu̍t ê kuân. Si̍t-bū-siōng sam-kuân hun-li̍p tī tsiann tsē kok-ka pīng bō tsiat kah tsin tsám-tsue̍h, khah tsing-tsóo thang jīn-tshut hîng-tsìng-kuân ê siōng-ting, sī hîng-tsìng-kuân ê tuā-thâu-lâng, tsit-ê thâu-lâng, í tsóng-thóng-tsè ê kok-ka lâi khuànn, tō sī tsí tsóng-thóng.
佇內閣制的國家-裡，行政權的大頭人四常就是立法權部門(國會)內底上大政黨的領導者，佇這个情況之下，伊是稱做首相較濟，實際的逐个國家對行政權的頭人的稱呼攏無相siâng。
Tī luē-koh-tsè ê kok-ka--ni̍h, hîng-tsìng-kuân ê tuā-thâu-lâng sù-siông tō sī li̍p-huat-kuân pōo-mn̂g (kok-huē) lāi-té siōng-tuā tsìng-tóng ê líng-tō-tsiá, tī tsit-ê tsîng-hóng tsi-hā, i sī tsing-tsò síu-siòng khah tsē. Si̍t-tsè-tik ta̍k-ê kok-ka tuì hîng-tsìng-kuân ê thâu-lâng ê tsing-hoo lóng bô sio-siâng.
行政部門本身攏會按功能抑任務閣做組織的拆分，比論教育、國防、外交、經濟等等，逐个下層的組織閣會拍派頭人主持。
Hîng-tsìng pōo-mn̂g pún-sin lóng ē àn kong-lîng iah jīm-bū koh tsò tsoo-tsit ê thiah-hun, pí-lūn kàu-io̍k, kok-hông, guā-kau, king-tsè t.t., ta̍k-ê ē-tsân ê tsoo-tsit koh ē phah-phài thâu-lâng tsú-tshî.
Nā í tsìng-tī-ha̍k lâi kóng, tī tsē-tsē kok-ka ê hiàn-huat kap tsè-tōo--ni̍h, hîng-tsìng sī tsìng-hú ê 1 ê kuân-li̍k pōo-hūn, it-puann sam-kuân hun-li̍p ê tsè-tōo siat-kè, tû-khì hîng-tsìng, tō sī su-huat kap li̍p-huat tsit 2 ê kuân-li̍k hun-ki. Hîng-tsìng-kuân sóo hū-tsik--ê, sī tsìng-hú ta̍k-ji̍t ê tuā-sè hāng kuán-lí ê khang-khuè.
佇真濟國家內底，見講著"政府"，就是咧指行政部門，總-是這个用法佇國佮國做比較的時，袂免得會引起困擾，根據三權分立的原則，行政權袂使制定法律(立法權)，嘛無資格去做法律的解說(司法權)，行政權干焦有執行法律的權，實務上三權分立佇誠濟國家並無切甲真斬截，較清楚通認出行政權的像徵，是行政權的大頭人，這个頭人，以總統制的國家來看，就是指總統。
Tī tsin tsē kok-ka lāi-té, kiàn kóng-tio̍h "tsìng-hú", tō sī teh tsí hîng-tsìng pōo-mn̂g, tsóng--sī tsit-ê iōng-huat tī kok kap kok tsò pí-kàu ê sī, bē-bián-tit ē íng-khí khùn-jiáu. Kin-kì sam-kuân hun-li̍p ê guân-tsik, hîng-tsìng-kuân bē-sái tsè-tīng huat-lu̍t (li̍p-huat-kuân), mā bô tsu-keh khì tsò huat-lu̍t ê kái-sueh (su-huat-kuân), hîng-tsìng-kuân kan-tann ū tsip-hîng huat-lu̍t ê kuân. Si̍t-bū-siōng sam-kuân hun-li̍p tī tsiann tsē kok-ka pīng bō tsiat kah tsin tsám-tsue̍h, khah tsing-tsóo thang jīn-tshut hîng-tsìng-kuân ê siōng-ting, sī hîng-tsìng-kuân ê tuā-thâu-lâng, tsit-ê thâu-lâng, í tsóng-thóng-tsè ê kok-ka lâi khuànn, tō sī tsí tsóng-thóng.
佇內閣制的國家-裡，行政權的大頭人四常就是立法權部門(國會)內底上大政黨的領導者，佇這个情況之下，伊是稱做首相較濟，實際的逐个國家對行政權的頭人的稱呼攏無相siâng。
Tī luē-koh-tsè ê kok-ka--ni̍h, hîng-tsìng-kuân ê tuā-thâu-lâng sù-siông tō sī li̍p-huat-kuân pōo-mn̂g (kok-huē) lāi-té siōng-tuā tsìng-tóng ê líng-tō-tsiá, tī tsit-ê tsîng-hóng tsi-hā, i sī tsing-tsò síu-siòng khah tsē. Si̍t-tsè-tik ta̍k-ê kok-ka tuì hîng-tsìng-kuân ê thâu-lâng ê tsing-hoo lóng bô sio-siâng.
行政部門本身攏會按功能抑任務閣做組織的拆分，比論教育、國防、外交、經濟等等，逐个下層的組織閣會拍派頭人主持。
Hîng-tsìng pōo-mn̂g pún-sin lóng ē àn kong-lîng iah jīm-bū koh tsò tsoo-tsit ê thiah-hun, pí-lūn kàu-io̍k, kok-hông, guā-kau, king-tsè t.t., ta̍k-ê ē-tsân ê tsoo-tsit koh ē phah-phài thâu-lâng tsú-tshî.
改寫閩南語維基: hêng-chèng
原作者:無名氏 , Taokara, Hypercube ...等等
授權:CC-BY-SA 3.0
2010年9月19日 星期日
木村秋則
木村秋則（日語漢字：木村秋則；羅馬字表記：Kimura Akinori），是一个佇日本青森縣(Aomori)種蘋果的果農，伊較特別的所在是伊無用農藥佮肥料，自1978年4月開始用自然種作，經過欲十冬的努力，才予蘋果來開花結果，日本人叫伊是奇蹟的查埔人。
Kimura Akinori (木村秋則), sī tsi̍t-ê tī Ji̍t-pún Aomori-kuān tsìng phōng-kó ê kó-lông. I khah tik-pia̍t ê soo-tsāi sī i bô iōng lông-io̍h kap puî-liāu. Tsu 1978-nî 4-gue̍h khai-sí iōng tsu-jiân tsìng-tsok, king-kuè beh tsap-tang ê nóo-li̍k, tsiah hōo phōng-kó lâi khui-hue kiat-kó. Ji̍t-pún lâng kiò i sī kî-tsik ê tsa-poo-lâng.
改寫閩南語維基:Kimura Akinori 原作者:Ianbu
授權:CC-by-sa 3.0
Kimura Akinori (木村秋則), sī tsi̍t-ê tī Ji̍t-pún Aomori-kuān tsìng phōng-kó ê kó-lông. I khah tik-pia̍t ê soo-tsāi sī i bô iōng lông-io̍h kap puî-liāu. Tsu 1978-nî 4-gue̍h khai-sí iōng tsu-jiân tsìng-tsok, king-kuè beh tsap-tang ê nóo-li̍k, tsiah hōo phōng-kó lâi khui-hue kiat-kó. Ji̍t-pún lâng kiò i sī kî-tsik ê tsa-poo-lâng.
改寫閩南語維基:Kimura Akinori 原作者:Ianbu
授權:CC-by-sa 3.0
中央廣播電台
中央廣播電台是中華民國的國家廣播電台，伊主要是政府捐錢設的一个財團法人組織。這馬以「遮是中央廣播電台、台灣之音」做台呼，以十三種語言代表中華民國對全世界放送。
Tiong-iong Kóng-pò Tiān-tâi sī Tiong-huâ Bîn-kok ê kok-ka kóng-pò tiān-tâi. I tsú-iàu sī tsìng-hú kuan tsînn siat ê tsi̍t-ê tsâi-thuân huat-jîn tsoo-tsit. Tsit-má í "tsiah sī Tiong-iong Kóng-pò Tiān-tâi, Tâi-uân tsi im" tsuè tâi-hoo. Í 13-tsióng gí-giân tāi-piáu Tiong-huâ Bîn-kok tuì tsuân sè-kài hòng-sàng.
改寫閩南語維基:Tiong-iong Kóng-pò Tiān-tâi 原作者:Ianbu
授權:CC-by-sa 3.0
Tiong-iong Kóng-pò Tiān-tâi sī Tiong-huâ Bîn-kok ê kok-ka kóng-pò tiān-tâi. I tsú-iàu sī tsìng-hú kuan tsînn siat ê tsi̍t-ê tsâi-thuân huat-jîn tsoo-tsit. Tsit-má í "tsiah sī Tiong-iong Kóng-pò Tiān-tâi, Tâi-uân tsi im" tsuè tâi-hoo. Í 13-tsióng gí-giân tāi-piáu Tiong-huâ Bîn-kok tuì tsuân sè-kài hòng-sàng.
改寫閩南語維基:Tiong-iong Kóng-pò Tiān-tâi 原作者:Ianbu
授權:CC-by-sa 3.0
2010年9月16日 星期四
加雷翁船
加雷翁船是一款大隻、濟層甲板的帆船，佇十六到十八世紀的歐洲國家誠濟人咧用，毋管是戰船抑是商船，一般攏會裝火炮。
galleon sī tsi̍t-khuán tuā-tsiah, tsē tsân kap-pán ê phâng-tsûn.Tī 16 kàu 18 sè-kí ê Europa kok-ka tsiânn-tsē-lâng leh īng. M̄ -kuán sī tsiàn-tsûn ia̍h sī siong-tsûn, it-puann lóng ē tsng hué-phàu.
改寫英語維基百科:Galleon 原作者:The Epopt, Snoyes, Yizzik, Gabbe, Lupinoid..等等。
授權:CC-by-sa 3.0
galleon sī tsi̍t-khuán tuā-tsiah, tsē tsân kap-pán ê phâng-tsûn.Tī 16 kàu 18 sè-kí ê Europa kok-ka tsiânn-tsē-lâng leh īng. M̄ -kuán sī tsiàn-tsûn ia̍h sī siong-tsûn, it-puann lóng ē tsng hué-phàu.
改寫英語維基百科:Galleon 原作者:The Epopt, Snoyes, Yizzik, Gabbe, Lupinoid..等等。
授權:CC-by-sa 3.0
2010年9月14日 星期二
泛素
泛素（英語: Ubiquitin，定定無翻譯）是一个小型的卵白質；大部份的真核細胞有，這主要的路用佇登記細胞內底一寡仔毋挃的卵白質，包括穿過細胞膜的卵白質。
Ubiquitin sī 1 ê sió-hîng ê nn̄g-pe̍h-tsit; tuā-pōo-hūn ê tsin-hi̍k-sè-pau ū. Tse tsú-iàu ê lloo7-iōng tī ting-kì sè-pau lāi-té tsi̍t-kuá-á m̄ ti̍h ê nn̄g-pe̍h-tsit, pau-kuat tshng-kuè sè-pau-mo̍h ê nn̄g-pe̍h-tsit.
幾若个泛素分子生夾佇欲拆散的卵白質面頂. 了後徙去一个卵白質分解體(''proteasome'')，踮遐進行分解。
Kuí-nā-ê ubiquitin hun-tsú sing kiap tī beh thiah-suànn ê nn̄g-pe̍h-tsit bīn-tíng. Liáu-āu kui-ê suá khì 1 ê nn̄g-pe̍h-tsit hun-kái-thé (proteasome), tiàm hia tsìn-hîng hun-kái.
2004年的諾貝爾化學獎頒予研究泛素的席嘉諾佛(Aaron Ciechanover)、赫西柯(Avram Hershko)、羅斯(Irwin Rose)。
2004 nî ê Nobel Huà-ha̍k Tsióng pan hōo gián-kìu Ubiquitin ê Aaron Cietsanover, Avram Hershko, Irwin Rose.
改寫閩南語維基:Ubiquitin 原作者:無名氏 A-giâu Kiatgak Luuva...等等
授權:CC-BY-SA 3.0
Ubiquitin sī 1 ê sió-hîng ê nn̄g-pe̍h-tsit; tuā-pōo-hūn ê tsin-hi̍k-sè-pau ū. Tse tsú-iàu ê lloo7-iōng tī ting-kì sè-pau lāi-té tsi̍t-kuá-á m̄ ti̍h ê nn̄g-pe̍h-tsit, pau-kuat tshng-kuè sè-pau-mo̍h ê nn̄g-pe̍h-tsit.
幾若个泛素分子生夾佇欲拆散的卵白質面頂. 了後徙去一个卵白質分解體(''proteasome'')，踮遐進行分解。
Kuí-nā-ê ubiquitin hun-tsú sing kiap tī beh thiah-suànn ê nn̄g-pe̍h-tsit bīn-tíng. Liáu-āu kui-ê suá khì 1 ê nn̄g-pe̍h-tsit hun-kái-thé (proteasome), tiàm hia tsìn-hîng hun-kái.
2004年的諾貝爾化學獎頒予研究泛素的席嘉諾佛(Aaron Ciechanover)、赫西柯(Avram Hershko)、羅斯(Irwin Rose)。
2004 nî ê Nobel Huà-ha̍k Tsióng pan hōo gián-kìu Ubiquitin ê Aaron Cietsanover, Avram Hershko, Irwin Rose.
改寫閩南語維基:Ubiquitin 原作者:無名氏 A-giâu Kiatgak Luuva...等等
授權:CC-BY-SA 3.0
喬治‧華盛頓航空母艦
喬治‧華盛頓航空母艦（George Washington (CVN 73))是美國的一隻核子動力大型航空母艦，伊是尼米茲級(Nimitz)的第六隻，嘛是美國海軍以怹的第一任總統的名來號名的第四隻軍艦，這隻軍艦是佇紐波特‧紐斯造船廠(Newport News Shipbuilding)做的，1992年7月4日開始服役。
George Washington hâng-khong bú-lām sī Bí-kok ê tsi̍t-tsiah hu̍t-tsú tōng-li̍k tuā-hîng hâng-khong bú-lām. I sī Nimitz kip ê tē-la̍k tsiah, mā sī Bí-kok hái-kun í in ê tē-it jīm tsong-thóng ê miâ lâi hō-miâ ê tē-sì tsiah kun-lām. Tsit-tsiah kun-lām sī tī Newport News tsō-tsûn-tshíunn tsò-ê . 1992 nî 7 gua̍t 4 ji̍t khai-sí ho̍k-i̍k.
改寫英文維基百科:USS George Washington (CVN-73) 原作者:The Epopt ,Ark30inf ,Bryan Derksen, RadicalBender,David Newton ..等等)
版權: CC-BY-SA 3.0
George Washington hâng-khong bú-lām sī Bí-kok ê tsi̍t-tsiah hu̍t-tsú tōng-li̍k tuā-hîng hâng-khong bú-lām. I sī Nimitz kip ê tē-la̍k tsiah, mā sī Bí-kok hái-kun í in ê tē-it jīm tsong-thóng ê miâ lâi hō-miâ ê tē-sì tsiah kun-lām. Tsit-tsiah kun-lām sī tī Newport News tsō-tsûn-tshíunn tsò-ê . 1992 nî 7 gua̍t 4 ji̍t khai-sí ho̍k-i̍k.
改寫英文維基百科:USS George Washington (CVN-73) 原作者:The Epopt ,Ark30inf ,Bryan Derksen, RadicalBender,David Newton ..等等)
版權: CC-BY-SA 3.0
接力比賽
接力比賽是一種相賽走抑游泳的比賽方式，逐組的份子隨个完成比賽路線的一橛或者是完成其中一項項目，奧林匹亞運動會的(track and field)有真濟種接力比賽。
Tsiap-li̍k pí-sài sī 1 tsióng sio-sè tsáu ia̍h îu-íng ê pí-sài hong-sik. Ta̍k tsoo ê hūn-tsú suî-ê uân-sîng pí-sài lōo-suànn ê 1 kue̍h hi̍k-tsiá-sī uân-sîng kî-tiong 1 hāng hāng-bo̍k. Olympia Ūn-tōng-huē ê (track and field) ū tsin tsē tsióng tsiap-li̍k pí-sài.
改寫閩南語維基:Chiap-le̍k pí-sài 原作者:A-giâu Chùn-hiàn ...等等
Tsiap-li̍k pí-sài sī 1 tsióng sio-sè tsáu ia̍h îu-íng ê pí-sài hong-sik. Ta̍k tsoo ê hūn-tsú suî-ê uân-sîng pí-sài lōo-suànn ê 1 kue̍h hi̍k-tsiá-sī uân-sîng kî-tiong 1 hāng hāng-bo̍k. Olympia Ūn-tōng-huē ê (track and field) ū tsin tsē tsióng tsiap-li̍k pí-sài.
改寫閩南語維基:Chiap-le̍k pí-sài 原作者:A-giâu Chùn-hiàn ...等等
訂閱：
文章 (Atom)