鄭成功

鄭成功（1624年–1662年)，原名號做鄭森，後-來明朝唐王隆武皇帝賜予伊姓"朱"，名號做"成功"，所以人嘛稱呼伊"國姓爺"，鄭成功是明朝最後一个主張反清復明的官員，伊趕走彼當時佔領台灣的"紅毛番"（荷蘭人），到今，佇福建、台灣的民間猶原流傳著真濟有關鄭成功的歷史古蹟佮神奇的傳說，鄭成功過身了後，伊的跟隨者將伊葬佇台灣鹿耳門港的附近，鄭成功在生的時陣，紅毛番嘛攏共伊叫做"國姓爺"。

Tēnn Sîng-kong (Hàn-jī: 鄭成功; 1624-nî – 1662-nî), guân-miâ hō-tsò Tēnn Sim (Hàn-jī: 郑森), āu--lâi Bîng-tiâu Tông-ông Liông-bú hông-tè sù-hō i sènn "Tsu", miâ hō-tsuè "Sîng-kong", só·-í lâng mā tshing-hōo ì "Kok-Sìnn-iâ". Tēnn Sîng–kong sī Bîng-tiâu tsuè-āu tsi̍t-ê tsú-tiunn Huán-Tshing-hok-Bîng ê kuann-uân, i kuánn-tsàu hit-tông-sî tsiàm-niá Tâi-uân ê "âng-mô·-huan" (Hô-lân lâng), kàu-tann, tī Hok-kiàn, Tâi-uân ê bîn-kan iu-guân lîu-thuân tio̍h tsin-tsuē íu-kuan Tīnn Sîng-kong ê li̍k-sú kóo-tsik kah sîn-kî ê thuân-suat. Tēnn-Sîng-kong kuè-sin liáu-āu, i-ê kin-suî-tsiá tsiong i tsòng tī Tâi-uân Lo̍k-ní-mn̂g-káng ê hùn-kīn. Tēnn-Sîng-kong tsāi-senn ê sî-tsūn, âng-mô·-huan mā lóng kā i kiò-tsò "Kok-Sìnn-iâ".

鄭成功的一世人
鄭成功怹老爸鄭芝龍，歸順清朝進前是海賊的頭人，母親是日本人，名號做"田川松”，鄭成功出世佇日本靠海的城市 Hirato，七歲以前，鄭成功一直和怹老母蹛佇 Hirato，了後倒轉到福建省晉江縣安平鎮（現在安海）生活了十外年，鄭成功自細漢báu讀經書，伊深深了解著東方的傳統禮數佮民族意識。

Tēnn Sîng-kong ê tsi̍t-sì-lâng
Tēnn Sîng-kong in lāu-pē Tīnn Tsi-liông, kui-sūn Tshing-tiâu tsìn-tsîng sī hái-tsha̍t ê thâu-lâng. Bú-tshin sī Ji̍t-pún-lâng, miâ hō-tsò "田川松". Tīnn Sîng-kong tshut-sì tī Ji̍t-pún khò-hài ê siânn-tshī Hirato, 7-huè í-tsîng, Tīnn Sîng-kong it-ti̍t hām in lāu-bú tuà-tī Hirato, liáu-āu tò-tńg-kàu Hok-kiàn-síng Tsìn-kang-kuāinn Uann-pîng-tìn（hiān-tsāi Uann-hái ） sing-ua̍h liáu 10-guā-nî. Tīnn-Sîng-kong tsū sè-hàn báu-tho̍k king-su, i tshim-tshim liáu-kái tio̍h Tong-hong ê thuân-thóng lé-sò· kah bîn-tso̍k ì-sik.

起義
唐王隆武皇帝不幸被害，明朝落敗，鄭芝龍認為明朝氣數已盡，姑不而將孤一个去到pak-tèng向清朝投降，也著是佇這个時陣，清兵侵門踏戶，毋但搶劫鄭家，又閣侮辱鄭成功怹老母，鄭母不甘遭受蹧躂，煞來吊脰自殺，公元1645年，"國恨家仇"逼使鄭成功起來造反，起義的所在是小金門，起義的口號是"忠孝伯招討大將軍罪臣朱成功"，此去十六年，鄭成功倚靠金門佮廈門做為根據地，完全控制治轄權，鄭成功和番仔人做生理，募集資金，招兵買馬，伊閣派出親信，佇大陸開商行，收集清朝的情報，期間鄭成功捌起義過幾仔擺，有時嘛揣藉口，佮清朝假議和，爭取時間成養兵馬。 公元1659年，鄭成功出兵攻打南京失敗，兩年後，根據地徙過去台灣。

khí-gī
Tông-ông Liông-bú hông-tè put-hīng pī-hài, Bîng-tiâu lo̍k-pāi. Tēnn-Tsi-liông jīn-uî Bîng-tiâu khì-sòo í tsīn, koo-put-lî-tsiong koo-1-ê khì-kàu pak-tìng hiāng Tshing-tiâu tâu-hâng. iā-tio̍h-sī tī tsit-ê sî-tsūn, Tshing-ping tshim-mn̂g-ta̍h-hō, m̄-nā tshíunn-kiap Tīnn--ka, īu-koh bú-jio̍k Tīnn-Sîng-kong in lāu-bú, Tīnn-bú put-kham tso-sīu tsau-that, suah lâi tiàu-tāu tsū-sat. Kong-guân 1645-nî, “ Kok-hūn ka-siu ” pik-sú Tēnn-Sîng-kong khì-lâi tsò-huán, khí-gī ê só·-tsāi sī Sió-kim-mn̂g, khí-gī ê kháu-hō sī “忠孝伯招討大將軍罪臣朱成功”. Tshú-khì 16-nî tiong-kan, Tīnn-Sîng-kong uá-khò Kim-mn̂g kah Ē-mn̂g tsò-uî kin-kù-tē, uân-tsuân khòng-tsè tī-hái-kuân. Tīnn-Sîng-kong hām huan-á-lâng tsò-sing-lí, mōo-tsi̍p tsu-kim, tsio-ping-bué-bé, i koh phài-tshut tshin-sìn, tī Tāi-lio̍k khui siong-hâng, siu-tsi̍p Tshing-tiâu ê tsîng-pò. Kî-kan Tīnn-Sîng-kong bat khí-gī kuè kuí-ā-pái, ū-sî mā tshuē tsioh-khàu, kah Tshing-tiâu ké gī-hô, tsing-tshú sî-kan tsiânn-ióng ping-má.

Kong-guân 1659-nî, Tīnn-Sîng-kong tshut-ping kong-tánn Lâm-kiann sit-pāi, 2-nî-āu, kin-kù-tē suá-kuè-khì Tâi-uân.


東都台灣
公元1661年，鄭成功出兵拍台灣，將台灣過名叫"東都"，目的是希望會當迎接南明永曆皇帝桂王來台灣，也就是佇這个時陣，清朝順治皇帝頒布遷界命令，時間維持二十年遐爾久，按呢鄭成功嘛斷絕了經濟支援，不得已開始開墾佮建設台灣這塊土地，公元1662年鄭成功怹老爸鄭芝龍佇北京hông斬首，閣無偌久了後，鄭成功拍敗紅毛番仔荷蘭人，共怹趕出台灣，啊毋過無偌久了後傳來南明永曆皇帝去蘇州賣鴨卵的消息，這一切攏增加鄭成功無限的憂愁佮鬱卒，仝年的五月，鄭成功chì-chàn袂牢，破病過身，享年三十九歲。

鄭成功死了後，伊的後生鄭經繼續踮台灣經營統治，不而過成效有限，公元1683年，鄭克塽向清朝投降，公元1684年，台灣府正式納入中國的版圖，隸屬於福建省，下面設治台灣縣、鳳山縣佮諸羅縣。

Tang-too Tâi-uân
Kong-guân 1661-nî, Tīnn-Sîng-kong tshut-ping phah Tâi-uân, tsiong Tâi-uân kué-miâ kiò " Tang-to·" , bo̍k-tik si hi-bāng ē-tàng ngiâ-tsiap Lâm-Bîng Íng-li̍k hông-tè Kuì-ông lâi Tâi-uân. Iā-to̍h-sī tī tsit-ê sî-tsūn, Tshing-tiâu Sūn-tī hông-tè pan-pò· tshian-kài (遷界) ê bīng-līng, sî-kan î-tshî 20-nî hiah-nī kú, án-ne Tīnn-Sîng-kong mā tn̄g-tsua̍t liáu king-tsè tsi-guān, put-tik-í khai-sí khai-khún kah kiàn-siat Tâi-uân tsit-tè thóo-tē. Kong-guân 1662-nî Tīnn-Sîng-kong in lāu-pē Tīnn-Tsi-liông tī Pak-kiann hông tsám-síu, koh bô-luā-kú liáu-āu, Tīnn-Sîng-kong phah-pāi âng-môo-huan-á Hô-lâm-lâng, kā in kuánn-tshut Tâi-uân. ah m̄-koh bô-luā-kú liáu-āu thuân-lâi Lâm-Bîng Íng-li̍k hông-tè khì So·-tsiu bē ah-nn̄g ê siau-sit, tse it-tshat lóng tsing-ka Tēnn-Sîng-kong bû-hān ê iu-tshîu kah ut-tsut. Kāng-nî ê 5-gue̍h, Tēnn-Sîng-kong tsì-tsàn buē-tiâu, phuà-pīnn kuè-sin, hiang-liân 39-hue.

Tēnn Sîng-kong sí liáu-āu, i ê hāu-senn Tīnn-king kè-sio̍k tiàm Tâi-uân king-îng thóng-tī, put-jī-kò sîng-hāu íu-hān. Kong-guân 1683-nî, Tēnn-Khik-sóng hiòng Tshing-tiâu tâu-hâng. Kong-guân 1684-nî, Tâi-uân-hú tsìng-sik lâp-ji̍p Tiong-kok ê pán-tô·, lē-siok-î Hok-kiàn-sìng, ē-bīn siat-tī Tâi-uân-kuān, Hōng-san-kuān kah Tsu-lô-kuān.

評價
鄭成功是明朝末年福建泉州南安縣的人，伊趕走彼當時霸佔台灣的紅毛番荷蘭侵略者，並且開發台灣，將先進的漢族文明引入台灣，一直到甲今仔日，鄭成功猶原是大多數中國人心中的民族英雄。

不而過佇台灣佮當今的國際社會，嘛有真濟學者認為鄭成功是外來者，支持這種觀點的人認為佇咧鄭成功來到台灣進前，台灣這个所在並無漢人佮漢文化，嘛毋捌佇明朝進前接受過中國任何一个朝代的統治佮管轄，怹講漢人佮紅毛人來到台灣以前，台灣是原住民的所在，所以嘛無算是中國的領土。

Phîng-kè
Tīnn Sîng-kong sī Bîng-tiâu bua̍t-nî Hok-kiàn Tsuân-tsiu Lâm-uann-kuāinn ê lâng. I kuánn-tsáu hit-tong-sî pà-tsiàm Tâi-uân ê âng-mô·-huan Hô-lân tshim-lo̍k-tsiá, pīng-tshiánn khai-huat Tâi-uân, tsiong sian-tsìn ê Hàn-tso̍k bûn-bîng ín-ji̍p Tâi-uân. it-ti̍t kàu-kah kin-á-ji̍t, Tīnn Sîng-kong iu-guân sī tuā-to-sòo Tiong-kok-lâng sim-tiong ê bîn-tso̍k ing-hiông.

Put-jī-kò tī Tâi-uân kah tong-kim ê kok-tsè siā-huē, mā ū tsin-tsuē ha̍k-tsià jīn-uî Tīnn Sîng-kong sī guā-lâi-tsiá. tsi-tshî tsit-tsióng kuan-tiám ê lâng jīn-uî tī-leh Tīnn Sîng-kong lâi-kàu Tâi-uân tsìn-tsîng, Tâi-uân tsit-ê sóo-tsái pīng-bô Hàn-jîn kah Hàn bûn-huà, mā m̄-bat tī Bîng-tiàu tsìn-tsîng tsiap-sīu kuè Tiong-kok jīm-hô tsi̍t-ê tiâu-tāi ê thóng-tī kah kuán-ha̍t. In kóng Hàn-jîn kah âng-môo-lâng lâi-kàu Tâi-guân í-tsîng, Tâi-uân sī guân-tsū-bîn ê só·-tsāi, sóo-í mā bô-sǹg sī Tiong-kok ê líng-thóo .

有關的傳說
台中縣大甲鎮鐵砧山的劍井
台中縣草屯鎮
台北縣鶯歌鎮的鸚鵡石
基隆市的仙洞


這篇文章是對閩南語維基:Tēⁿ Sêng-kong 改寫來的，原作者: 無名氏, Limkianhui ,A-giâu,Wdshu, Chùn-hiàn...等等

版權授權:CC-by-sa